آمریکا برای حفظ هژمونی رو به افول خود در جنبه های مختلف اقتصادی با تحمیل هزینه های نظامی به کشورهای مختلف سعی در حفظ فاصله اقتصادی خود با این کشورها می‌کند.
یکی از معضلاتی که دامنگیر جامعه جهانی در هزاره سوم شده، بالا رفتن مخارج نظامی همزمان با افزایش فقر در جهان است. این افزایش بودجه نظامی موجی از نگرانی و هراس را برای اثرات غیر مستقیم این پدیده همانند غفلت کشورها از توسعه و رفاه اقتصادی و تمرکز آنها بر اهداف میلیتاریستی و سنگینی سایه بحران وناامنی بر جهان را نشان می‌دهد.
بوش پدر شعار یک قرن آمریکایی را سر داد و با استفاده از آرا "فرانسیس فوکویاما" ارزشهای آمریکایی و ایدئولوژی لیبرال دموکراسی آمریکایی را پایان تمام ایدئولوژی ها نامید. این ایده پس از فروپاشی شوروی مطرح شد. هنوز تلخی دو جنگ جهانی و میلیونها کشته و فشارهای روانی و هراس از یک جنگ هسته ای در زمان جنگ سرد در ناخودآگاه جمعی جامعه جهانی کاملاً پاک نشده بود که نظم نوین جهانی و شعار مبارزه با تروریسم مجدداً بشریت را به دورهای از بحران فرو غلتانید.
این بار برای نظم نوین جهانی در هر گوشه ای از جهان به شکلی دیگر رقابتها مدیریت شد. جنگ اول و دوم خلیج فارس که توسط آمریکاییها شروع شد کم کم نشان داد آمریکا به عنوان هژمون جدید تمایلی به پایان درگیری ها در جهان ندارد بلکه سعی می‌کند سطحی از مناقشه در خاورمیانه ،شرق آسیا،آفریقا و حوزه خلیج فارس وجود داشته باشد. این وضعیت همیشه در دوران جمهوری خواهان بیشتر بوده اما ترامپ چهره جدیدی از خشونت و نفرت را در جهان به نمایش گذاشت که در بین روسای جمهور قبلی حداقل در کنشهای کلامی آنها بدین صراحت اعلام نمی‌شد. نگاهی به آمار مخارج نظامی ما را بیشتر با این سیاست دائمی در آمریکا روشن می‌کند و تشدید آن در دوران ترامپ به وضوح مشخص است.
ترامپیسم و رشد میلیتاریسم
تا قبل از شروع دوران ریاست جمهوری ترامپ بودجه نظامی آمریکا در یک دوره پنج ساله کاهش پیدا کرده بود (596 میلیارد دلار در سال 2014)، اما ترامپ بودجه نظامی آمریکا را به ۷۱۶ میلیارد دلار افزایش داد. افزایش ۱۷ درصدی بودجه نظامی آمریکا در دوره ترامپ به شکل معنی داری سیاست های تهاجمی آمریکا در زمان وی را نشان می‌دهد. این افزایش بودجه مطمئناً باعث افزایش بودجه نظامی سایر قدرتهای دیگر میشود. بر اساس" نظریه موازنه تهدید" در واقع گرایی نئوکلاسیک که نظریه پرداز آن استیفن والت است، تلاش یک بازیگر برای افزایش امنیت خود باعث کاهش امنیت دیگر بازیگران خواهد شد و دولتها همیشه سعی می‌کنند موازنه تهاجم-تدافع را حفظ کنند.
بنابراین رویکردهای تهاجمی ترامپ که هم در کنش های کلامی او مشاهده میشود و هم در شاخص افزایش۱۷ درصدی بودجه نظامی آمریکا، باعث گردید تا چین و قدرتهای دیگر یا بودجه نظامی خود را افزایش دهند یا اگر میل به کاهش آن داشتند آنرا در همان سطح قبلی نگه دارند.
دومین کشور که داری هزینه های نظامی بالا ، چین است. با توجه رویکرد نظامی گری آمریکا، پکن نیز مخارج نظامی خود را ۷ درصد افزایش داده و آنرا در سال ۲۰۱۷ به۱۵۱میلیارد و ۴۳ میلیون دلار رساند.این افزایش بودجه زمانی اتفاق افتاد که ترامپ از کنگره آمریکا در خواست افزایش بودجه نظامی کرده بود. در ادامه این روند بودجه نظامی چین برای سال 2018 نیز شاهد رشد 8,1% بوده و به 175 میلیارد دلار خواهد رسید. ایگور کورتچنکو مدیر مرکز آنالیز تجارت جهانی اسلحه در این خصوص معتقد است: «چین قصد دارد با افزایش قدرت بالقوه نظامی خود به مقابله با قدرت نظامی آمریکا بپردازد».
عربستان که درسال ۲۰۱۵ سومین کشور از لحاظ بودجه نظامی بود. درسال ۲۰۱۷ با افزایش ۶.۷ درصدی بودجه نظامی خود را به ۵۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار رساند. همچنین روسیه در سال ۲۰۱۵ چهارمین کشور از نظر بودجه نظامی بود.که درسال ۲۰۱۸ و علی رغم درگیر شدن با تداوم قیمت پایین نفت و تحریم‌های اقتصادی غرب و مخارج نظامی در جنگ سوریه، با ۴۶ میلیارد دلار همچنان میلی به کاهش بودجه نظامی خود نشان نداد.
هزینه نظامی اروپا در سال ۲۰۱۵ رقمی معادل ۳۲۸ میلیارد دلار بود. به گزارش موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک بودجه نظامی اروپا در سال ۲۰۱۷ به رقمی حدود ۶۰۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار رسید . دلیل اصلی این افزایش بودجه به فشارهای ترامپ به اروپا باز می‌گردد. ترامپ همواره می‌خواهد بخشی از هزینه های نظامی آمریکا را اروپا پرداخت کند و این کشورها را درگیر بحرانهای خاورمیانه و اروپای شرقی کند. با روی کار آمدن ترامپ کارشناسان احتمال درگیری در هفت نقطه در جهان را بالا دیدند بویژه در شبه جزیره کره، افغانستان و اروپای شرقی. اختلاف افکنی‌های آمریکا و بویژه ترامپ در خلیج فارس همواره باعث افزایش بودجه نظامی این کشورها شده است. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۵ امارات متحده عربی پنجمین کشور جهان در بودجه نظامی بود. کارشناسان پیش بینی می‌کنند این کشور در سالهای آتی همچنان بودجه نظامی خود را افزایش دهد.
فقر در جهان
طبق شاخص بانک جهانی افرادی که در روز کمتر ۱.۹۰ دلار درآمد دارند فقیرمحسوب می‌شوند. ارقام سازمان ملل نشان می‌دهد که بیش از ۸۰۰ میلیون نفر در فقر شدید زندگی می‌کنند.
براساس آخرین گزارش صندوق بین المللی پول، همچنان کشورهای آفریقایی رکوردار فقر در جهان هستند. برخی از این کشورها مثل جمهوری آفریقای مرکزی دارای سرانه تولید ناخالص داخلی ۶۵۶ دلار هستند.کشور سنگال که از وضعیت بهتری نسبت به سایر این کشورها برخوردار است دارای سرانه تولید ناخالص ۲۵۷۸دلار می باشد که جزو سی کشور فقیر جهان محسوب میشود. کشورهای جنگ زده ای مثل کنگو یمن و افغانستان در گزارس صندوق بین المللی پول جزو سی کشور فقیر با سرانه پایین تولید ناخالص داخلی محسوب می‌شوند. طبق آخرین گزارش موسسه آکسفام ۳.۶ میلیارد نفر در جهان را در شرایط فقر زندگی می‌کنند که در آمد ۶۲ از نفر ثروتمندان حهان برابر درآمد این ۳.۶ میلیون نفر است. بانک جهانی می‌گوید حدود نیمی از جمعیت فقیر جهان در کشورهای موسوم به "منطقه زیر صحرا"در آفریقا زندگی می‌کنند.
پیوستگی مخارج نظامی و فقر
بین مخارج نظامی کشورهای جهان و فقر رابطه همبستگی وجود دارد . هر چه مخارج نظامی در جهان بیشتر باشد فقرجهانی نیز بیشتر میشود. طبق گزارش موسسه بین المللی صلح استکهلم، هزینه های نظامی جهان به بیش از ۱.۷ تریلیون دلار رسیده است. این موسسه گزارش داد تنها ده درصد از این رقم می‌تواند فقر را در جهان از بین ببرد. طبق گزارش موسسه مذکور مخارج نظامی بیش از ۲.۳ درصد از تولید ناخالص جهانی است.
کشورهایی مثل چین و هند با جمعیت فقیر بالای چند صد میلیون نفر همواره ناچارند بودجه نظامی بالایی را اختصاص دهند. این کشورها در سالهای گذشته جزو۱۰ کشور اول در میزان بودجه نظامی در جهان بوده اند. آمریکا برای حفظ هژمونی خود در شرق آسیا بین هند و چین، چین و روسیه، چین و ژاپن و همچنین هند و پاکستان به طور مدام دمیدن در آتش اختلافات این کشورها را دنیال می کند و همین امر موجب شده تا این کشورها نیز ناچار شوند بخش عمده ای از درآمد خود را صرف امور نظامی کنند. این امر علاوه بر ایجاد مانع در برابر شتاب اقتصادی این کشورها، سود سرشاری را نیز از تجارت اسلحه نصیب آمریکا می‌کند.
آمریکا بدون توجه به مشکلات اساسی که جهان با آن روبروست مثل فقر و مشکلات زیست محیطی تمرکز خود را بر ثروت اندوزی بنگاه‌های اقتصادی خود بدون توجه به هزینه های آن گذاشته است. آنچه مسلم است اینکه آمریکا برای حفظ هژمونی رو به افول خود در جنبه های مختلف اقتصادی با تحمیل هزینه های نظامی به کشورهای مختلف سعی در حفظ فاصله اقتصادی خود با این کشورها می‌کند. بانک جهانی و چندین موسسه بین المللی در سالهای گذشته اعلام امیدواری کرده بودند که کم کم چهره فقر از جهان زدوده شود تا جایی که بان کی مون رئیس سابق سازمان ملل امیدوار بود تا سال ۲۰۳۰ فقر در جهان ریشه کن شود. اما به یکباره سیاستهای تند و تحریک کننده ترامپ بسیاری از امیدها و تلاشهای سازمانها و نهادهای بین امللی و بخش عمده ای از کشورهای جهان برای مبارزه بافقر و همچنین مشکلات زیست محیطی را بر باد داد.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/9581
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
